W niniejszym artykule chciałbym zająć się problemem poruszonym przez apostoła Pawła w Liście do Tesaloniczan. Fragment, który będę omawiał brzmi następująco:
2Tes 1:7-9 (BW)
7. A wam, uciskanym, dać odpocznienie wespół z nami, gdy się objawi Pan Jezus z nieba ze zwiastunami mocy swojej,
8. W ogniu płomienistym, wymierzając karę tym, którzy nie znają Boga, oraz tym, którzy nie są posłuszni ewangelii Pana naszego Jezusa.
9. Poniosą oni karę: zatracenie wieczne, oddalenie od oblicza Pana i od mocy chwały jego.
Powyższe teksty Pisma używane są przez zwolenników tradycyjnej[1. Pogląd tradycyjny zakłada wieczne i świadome cierpienia niezbawionych grzeszników po wyroku Sądu Ostatecznego. Pogląd kondycjonalistyczny skłania się ku rozumienia kary ostatecznej jako wiecznego, bezpowrotnego zniszczenia grzesznika. Terminy te są przyjęte w środowiskach chrześcijan debatujących nad tym problemem.]. interpretacji piekła jako dowód świadomej egzystencji niezbawionych grzeszników – oczywiście egzystencji w cierpieniach i bólu. Wynika to głównie z rozumienia wersetu 9-go przytoczonego fragmentu. Skoro bowiem grzesznik będzie „oddalony” od Pana, to musi to świadczyć o tym, że w dalszym ciągu nie jest pozbawiony świadomości – egzystuje, choć „w oddaleniu”. Przekład Biblii Warszawskiej może to faktycznie sugerować. Dodatkowo, wyrażenie „oddalenie od oblicza Pana” wydaje się być w apozycji w stosunku do słów „zatracenie wieczne”. Sprawia to, że „oddalenie od Pana” można traktować jako pewnego rodzaju wyjaśnienie tego, co natchniony apostoł rozumiał przez wieczne „zatracenie”. Takie wrażenie powstaje jednak wówczas, gdy mamy do czynienia jedynie z przekładem Biblii Warszawskiej. Spójrzmy jak ten fragment oddany jest w dwóch innych polskich tłumaczeniach:
2Tes 1:9 (BT)
9. Jako karę poniosą oni wieczną zagładę [z dala] od oblicza Pańskiego i od potężnego majestatu Jego.2Tes 1:9 (BG)
9. Którzy pomstę odniosą, wieczne zatracenie od obliczności Pańskiej i od chwały mocy jego.
Który przekład jest prawdziwy?
O ile w BW znajdujemy stwierdzenie o „oddaleniu od oblicza Pan”, to w BT słowa sugerujące oddalenie znajdują się w nawiasie. Natomiast w przekładzie Biblii Gdańskiej słowa „z dala” czy też „oddalenie” nie występują w ogóle. Powstaje zatem oczywiste pytanie, które z owych trzech tłumaczeń jest prawidłowe i najbliższe oryginałowi. By odpowiedzieć na to pytanie, trzeba sięgnąć do tekstu greckiego. Poniżej podaję zapis oryginału wraz z tłumaczeniem:
2Tes 1:9 (tłum. własne)
οἵτινες (którzy) δικην (karę) τισουσιν (poniosą) oλεθρον (zniszczenie) αιωνιον (wieczne) απο (od/sprzed) προσωπου (osoby/oblicza) του Κυριου (Pana) και (i) απο (sprzed/od) της δοξης (chwały) της ισχυος (mocy) αυτου (Jego).
Przyimek grecki απο (apo) nie oznacza sam w sobie „z dala od”/”w oddaleniu od” ale głównie po prostu „od”. Naturalnie w pewnych kontekstach może odnosić się do oddalenia od kogoś lub czegoś, jednak jest rzeczą oczywistą, że nie zawsze. Najbliższy tego przykład mamy w tym samym samym rozdziale listu apostoła Pawła:
2Tes 1:2 (tłum. własne)
χαρις (łaska) υμιν (wam) και (i) ειρηνη (pokój) απο (od) Θεου (Boga) πατρος (Ojca) ημων (naszego) και (i) Κυριου (Pana) ᾿Ιησου (Jezusa) Χριστου (Chrystusa).
W tekście tym, omawiane przez nas słowo απο dotyczy nie tyle stanu oddalenia, ile wskazuje na źródło, przyczynę czegoś, co jest zawarte w kontekście wypowiedzi – w tym konkretnym przypadku tym źródłem jest Bóg Ojciec i Pan Jezus Chrystus, od (απο ) których pochodzi łaska i pokój.
W związku z tym, łatwo jest zauważyć, że w przekładach Biblii Tysiąclecia czy też Biblii Gdańskiej werset z 2Tes 1:9 tłumaczony jest poprawniej. Sam w sobie naucza po prostu, że grzesznicy poniosą karę – wieczne zniszczenie od oblicza Pana i od chwały mocy Jego. Można rozumieć to dwojako. Pierwsza możliwość jest taka, iż grzesznicy zostaną zniszczeni na zawsze sprzed oblicza Pańskiego. Innymi słowy, nie będą istnieć przed Panem i nie będą przez Niego oglądani. Druga interpretacja wskazuje na Boga jako przyczynę i autora wspomnianego zniszczenia, i wydaje się być mocniej umocowane w słownictwie Pisma.
Podobne występowania
Sięgnijmy do dwóch przykładów, które opisują wydarzenia pokrewne do zanotowanych w 2Tes 1:9,10. Cytaty ze Starego Testamentu pochodzą z greckiego tłumaczenia tekstu hebrajskiego – z Septuaginty.
Ps 97:5 (tłum. własne)
τα ὄρη (góry) ετακησαν (stopniały) ὡσει (jak) κηρος (wosk) απο (od) προσωπου (oblicza) κυριου (Pana), απο (od) προσωπου (oblicza) κυριου (Pana) πασης (całej) της γης (ziemi).Jer 4:26 (tłum. własne)
ειδον και ιδου (patrzyłem i oto) ο Καρμηλος (Karmel) ερημος ([stał się] pustynią) και (a) πασαι (wszystkie) αι πολεις (miasta) μπεπυρισμεναι (spalone) πυρι (ogniem) απο (od) προσωπου (oblicza) κυριου (Pana), και (i) απο (od) προσωπου (oblicza) ὀργης (żaru) θυμου (gniewu) αυτου (jego) ηφανισθησαν (zostały zniszczone).
Trudno nie zwrócić uwagi na podobieństwo pogrubionych wyrażeń z tym, które znajdujemy w 2Tes 1:9. Roztopienie się gór, czy też zniszczenie miast judzkich, następuje „od oblicza Pana” (apo prosopou Kyriou), co należy rozumieć w prosty sposób – oblicze Pana i chwała Jego Majestatu jest przyczyną/źródłem zniszczenia. Niezmiernie interesujący jest w tym kontekście poniższy fragment (w nawiasie podałem tłumaczenie ks. Popowskiego z Grecko-Polskiego Nowego Testamentu):
Dz.Ap 3:19 (VNT)
19. μετανοησατε (zmieńcie myślenie) ουν (więc) και (i) επιστρεψατε (zawróćcie) εις (ku) το (temu żaby) εξαλειφθηναι (obtarte zostały) υμων (wasze) τας αμαρτιας (grzechy) οπως (żeby) αν (może) ελθωσι (przyszły) καιροι (pory) αναψυξεως (pokrzepienia) απο (od) προσωπου (oblicza) του κυριου (Pana).
Ciekawe jest to, że są dwie grupy ludzi niejako związane z „obliczem Pana”. Dla jednych – tych, którzy się nawrócą – przychodzi „pokrzepienie” od oblicza Pana (apo prosopou tou Theou), natomiast dla innych, opisanych w 2Tes 1:8, nadchodzi „wieczne zniszczenie” (olethron aionion) – także „od oblicza Pana”. „Oblicze Pana”, które jest określeniem Jego samego, jest przyczyną/źródłem zarówno pociechy dla nawróconych jak i zagłady dla zgubionych.
Olethron aionion
Przy rozważaniu tego tekstu warto także zwrócić uwagę na naturę kary jaka ma spotkać grzeszników – ma to być wieczne zniszczenie (ὄλεθρος olethros). Apostoł Paweł miał w tym miejscu możliwość wyboru wielu greckich słów, które mogłyby jednoznacznie nauczać o niekończącym się, świadomym cierpieniu grzesznych ludzi. Wybrał jednak słowo, które oznacza zniszczenie czegoś, czego dotyczy. Koresponduje to z wcześniejszym wyrażeniem „ogień płomienisty”, sugerujące spalenie, całkowite unicestwienie. Takie stanowisko, utożsamiające ostateczną karę ze zniszczeniem, jest regułą a nie wyjątkiem w pismach Pawła. W żadnym miejscu nie naucza on o wiecznych cierpieniach grzeszników. O wiecznym zniszczeniu, zagładzie bądź zginieniu – już tak.
3 komentarze
Robert · 15 września, 2024 o 3:23 pm
Przy całym szacunku do powyższych wywodów i wnioskami z nich wynikających. Muszę przyznać, że w istocie w przypadku 1 Tes.1:9 „poniosą oni karę, zatracenie wieczne, oddalenie od oblicza kyrios…” mamy gr. apo „z dala od”, jako przyimek.Podobnie w 1:2. I nie musi być mowy o „z dala” , czyli „z daleka od”.
Jednak w niektórych przypadkach jak np. Rzym.9:3 zasadne jest mówić o byciu „z dala od” „być z dala od pomazańca”., czy 2 Kor.11:3 itp.
„z dala od łaski kyrios p. „Heb.12:15 gr. apo
I tak Konstanty Wiązowski w odniesieniu do 1 Tes.1:9 uczy, że „ostateczny stan [s t a n ] niesprawiedliwych to…[m.in] „zatracenie wieczne, oddalenie od oblicza kyrios i od mocy chwały jego”.
Robert · 21 września, 2024 o 11:55 am
Pozwolę sobie na napisanie drugiego komentarza. W nim przedstawię punkt widzenia wierzących w wieczne karanie i mam nadzieję, że znajdziecie czas, żeby się do niego ustosunkować. To znaczy do argumentów przeciwnego stanowiska.
I tak zdaniem Hugolina Langkammera OFM, werset 9 mówi o akcie zemsty p. wer.6 i 7 I odnosi się zgodnie z wer.8 do „wymierzenia kary, tym…poniosą o n i karę odrzucenia od oblicza [kyrios] i od chwały jego potęgi”.
„Poniosą go [diken ekolikesin] ci wszyscy [hoitines], o których poprzednio była mowa…wer.8”.
Jest to i ma być surowy wyrok.
I jak napisał wspomniany zakonnik: „Autor także określa istotę kary”. Co nią jest? „zatracenie wieczne”. Uzasadnia, że przymiotnik aionios-wieczny jest wielokrotnie używany w greckim przekładzie starotestamentowych podań jak i nowym. Z zasady odnosi się do theos i jego przymiotów. Jak i do spraw, które z postanowienia theos: „maja trwać wiecznie”.
Przywołuje Iz.2:10, na który zapewne powołuje się autor. I jego zdaniem ma ono w greckim tłumaczeniu „sens lokalny”.
Według niego, jeśli zgodnie z 1 Tes.4:17 wybrani będą blisko kyrios. Z tego powodu:”dotknięci karą wieczną będą oddaleni od” kyrios.
Przywołuje grecki przyimek apo wer.9. Uważa, że oddalenie od chwały oznacza w sumie oddalenie od theos. Z tej przyczyny „również w tym wypadku przyimek „apo-od ma sens przestrzenny”.
I jeszcze raz kwestia znaczenia przyimka apo=od. Zasadnie przywołujesz pewne wersety w których jest mowa o oddaleniu z Ps.97:5, czy Jer.4:26 z greckiego tłumaczenia tych wersetów. Jednak w hebrajskim tekście jest mowa o „stopnieniu p r z e d obliczem jhwh” itp. Tak oddaje je A. Zaremba.EiB
W hebr. mamy jedno słowo „milipne” = „od oblicza”. A.Kuśmirek
Jer.4:26 EiB ma: „zburzone przed jhwh, przed żarem jego gniewu”. Oczywiście zmienia to sens twojej argumentacji.
Pomijasz Iz.2:10, 19 i 21 przywołanego zapewne przez autora 2 Tes. p 1:9
„ukryj się przed jhwh i przed blaskiem jego majestatu”.
Jak dla mnie nie ma potrzeby i sensu łączenia skazanych z 1 Tes.1:9 wer.8 „aby wymierzyć karę tym, którzy nie chcą znać theos” „czy odpłacić uciskiem tym, którzy was uciskają” wer.6 Z Dz.Ap. 3:20 czasy wytchnienia od kyrios. EiB ma „sprzed oblicza kyrios”.
Jednak dosłownie mamy „apo prosopu tu kyriu”= „od oblicza pana”. Tak jak podajesz.Tyle tylko, że kontekst 2 Tes.1:4-10 mówi o ukaraniu pewnych ludzi za prześladowania chrześcijan, i nie przyjęciu theos, w odpowiednim dniu.
Oczywiście można przyjąć, że zostaną ukarani i tą karą oddalenia od oblicza kyrios, będzie ich zniszczenie.
Jednak jak czytamy: „poniosą oni karę: wieczną zgubę – od oblicza kyrios i od potęgi jego chwały”.
W 1 Tes.5 czytamy o okolicznościach powrotu naszego zbawiciela. I w okresie mówienia o pokoju: „spadnie na nich nagła zguba”. w 2 Tes.1:9 czytamy, że „poniosą oni wieczną zgubę”.’
W Fil.3:19 czytamy o pewnych ludziach, że: „ich końcem zguba”. Pewną podpowiedź mamy w 2 P 3:7 Czytamy tam o „zagładzie bezbożnych ludzi”. O ich „zagładzie”.
Tak to kara jako oddalenie od…jak niemal każda jest równie interpretowana. Zgadzam się z twoimi wywodami. Mam jednak świadomość istnienia odmiennych interpretacji i jej siły. Pewne kwestie świadczą na rzecz wywodu z artykułu. Inne przeciw.
Robert · 22 września, 2024 o 11:09 am
Mam nadzieję, że nie zgorszycie się moim poprzestawaniem w tym temacie i kolejny pod nim wpis. Jednak umknęła mi w moich komentarzach pewna oczywista prawda, odnośnie samego przyimka „apo”. Idzie mi o kwestię znaczenia przyimka „apo”. Jego zasadniczego znaczenia.
Podobnie jak wy nie wierzę w dalszą egzystencję człowieka po jego śmierci. Jednak jak zaznaczacie [zaznaczasz] w tekście „jeśli grzesznik będzie oddalony [od kyrios], to musi to świadczyć o tym, że w dalszym ciągu nie jest pozbawiony świadomości – egzystuje, choć w oddaleniu”. To druga kwestia.
I tak w przypadku pierwszego zagadnienia . Znaczenia gr.przyimka „apo. To warto wiedzieć , że o jego znaczeniu często decyduje przypadek jaki jest z nim związany. Niektóre przyimki maja tylko jeden przypadek, inne dwa lub trzy.
Nie mogę się łatwo zgodzić z wnioskiem, że grecki przyimek „nie oznacza sam w sobie „z dala od/w oddaleniu od, ale głównie po prostu od”.
Oczywiście oczywistym jest, że nie musi oznaczać tego zawsze. I dajecie temu przykład w 2 Tes.1:2
Jednak tak naprawdę chociażby użycie greckiego słowa „apostazja” „apo…stazja” oznacza „odejście od”. Odsunięcie się od…I jak podaje ks. Andrzej Piwowar z powołaniem na A.T.Robersona „podstawowym znaczeniem tego przyimka było oddzielenie, odłączenie, odseparowanie się kogoś lub czegoś…
a] oddzielenie – separację od osoby lub miejsca (także w znaczeniu wystrzegania się czegoś lub kogoś bądź ukrywania lub zakrywania czegoś przed kimś)”. „Składnia języka greckiego Nowego Testamentu” str.219
W przypadku kary jaka ma dotknąć niektórych czytamy, że dotknie ich „wieczna zagłada”NPD
I w komentarzu do 1:9 i znaczeniu gr. słowa tam użytego w NPD str.18 czytamy:
„gr,olethros – rzeczownik opisujący stan „permanentnego zniszczenia”, „wiecznie trwającej destrukcji”, „wiekuistej kary”, czy „wiecznego zatracenia”, a nie totalnej anihilacji, po której niczego już nie będzie”.
Jako dowód podają, że tego słowa używano na oznaczenie uśmiercenia grzesznej natury człowieka, która ma być „stłumiona w sposób trwały (jakby uśmiercona) por. 1 Kor.5:5 oraz 1 Tym.6:9
N a razie pozwalam sobie na przedstawianie odmiennego punktu widzenia. Odmiennego od własnego. Jednak, jest on jaki jest, i istnieje.
Możliwość komentowania została wyłączona.