Osobowość ducha człowieka

Czy duch człowieka jest odrębną od niego osobą?

Wśród zwolenników nauki o Trójcy bardzo często można spotkać się z argumentem, że skoro Biblia opisuje Ducha Świętego jako mającego myśli, uczucia i wolę, to znaczy, iż jest on osobą. O osobowości jakiejś istoty świadczą bowiem te trzy wymienione wyżej czynniki. Po takim krótkim wstępie występuje zazwyczaj seria tekstów dokumentujących stosowanie takich określeń do Ducha Świętego w Piśmie Świętym. Czy takie sposób rozumowania faktycznie udowadnia osobowość Ducha rozumianą jako odrębny od Ojca i Syna, myślący i czujący podmiot istniejący w Bogu? Spróbujmy odpowiedzieć na to pytanie porównując ducha człowieka do Ducha Boga. O tym, że taka analogia jest uprawniona świadczy poniższy fragment:

1Kor 2:10-11 (BW) ¹ 1. Używane skróty oznaczają przekłady Biblii: BW – Biblia Warszawska, BP – Biblia Poznańska, PUBG – Uwspółcześniona Biblia Gdańska, DBG – Dzisiejsza Biblia Gdańska, 
10. Albowiem nam objawił to Bóg przez Ducha; gdyż Duch bada wszystko, nawet głębokości Boże. 11. Bo któż z ludzi wie, kim jest człowiek, prócz ducha ludzkiego, który w nim jest? Tak samo kim jest Bóg, nikt nie poznał, tylko Duch Boży.

Jest to w zasadzie jedyny bezpośredni tekst, dzięki któremu poprzez analogię możemy pokusić się o pewnego rodzaju definicję Ducha Świętego. Ogólnie rzecz ujmując, duch człowieka jest tym samym dla człowieka, czym Duch Boży dla Boga. Mając to na uwadze, sięgnijmy do Pisma, by zbadać, jakie określenia stosuje ono dla naszego, człowieczego ducha. Słowo “duch” jest odpowiednikiem hebrajskiego ruach oraz greckiego pneuma. Wszędzie tam, gdzie występują te terminy, zastosowałem pogrubioną czcionkę i wybrałem taki przekład, który oddaje hebrajską bądź grecką nazwę jako polski “duch”.

Uczucia

Rdz 26:35 (Vocatio)

(35) I były one zgorzknieniem ducha dla Izaaka i Rebeki.

Rdz 41:8 (BG)
8. A toć był sen. A gdy było rano, strwożony był duch jego; i posławszy wezwał wszystkich wieszczków Egipskich, i wszystkich mędrców jego, i opowiedział im Farao sny swoje; a nie było, kto by je wyłożył Faraonowi.

Rdz 45:27 (BW)
27. A gdy powtórzyli mu wszystkie słowa Józefa, które wypowiedział do nich, i gdy ujrzał wozy, które posłał Józef, aby go przewieziono, ożywił się duch Jakuba, ojca ich.

Wj 6:9 (PUBG)
9. I Mojżesz mówił tak do synów Izraela, ale nie usłuchali go z powodu udręki ducha i ciężkiej niewoli.

Sdz 8:3 (PUBG)
3. Bóg wydał w wasze ręce książąt Midianu – Oreba i Zeeba. Cóż mogłem takiego uczynić w porównaniu z wami? Gdy to powiedział, ich duch uspokoił się wobec niego.

1Krl 21:5 (PUBG)
5. Wtedy przyszła do niego Jezabel, jego żona, i zapytała go: Czemu twój duch jest tak smutny, że nie [chcesz] jeść chleba?

Hi 7:11 (PUBG)
11. Dlatego nie mogę powstrzymać swoich ust, będę mówił w utrapieniu swego ducha, będę narzekał w goryczy swojej duszy.

Prz 15:13 (BW)
13. Radosne serce rozwesela oblicze; lecz gdy serce jest zmartwione, duch jest przygnębiony.

Ez 3:14 (PUBG)
14. A duch uniósł mnie i zabrał. I poszedłem w goryczy i w gniewie swego ducha, lecz ręka PANA mocno ciążyła nade mną.

Dn 2:1 (BW)
1. W dwunastym roku panowania Nebukadnesara miał Nebukadnesar sen, tak iż jego duch był zaniepokojony i sen go odszedł.

Łk 1:47 (BW)
47. I rozradował się duch mój w Bogu, Zbawicielu moim,

Dz 17:16 (DBG)

16. A gdy Paweł czekał na nich w Atenach, oburzał się w nim jego duch, widząc to miasto poddane bałwochwalstwu.

Umysł (wiedza)

Ps 77:7 (BW)
7. Rozważam w nocy w sercu, Rozmyślam i duch mój docieka:

Iz 26:9 (BT V)
9. Dusza moja pożąda Ciebie w nocy, duch mój poszukuje Cię w mym wnętrzu, bo gdy Twe sądy jawią się na ziemi, mieszkańcy świata uczą się sprawiedliwości.

Rz 8:16 (PUBG)
16. Ten to Duch poświadcza naszemu duchowi, że jesteśmy dziećmi Bożymi.

1Kor 2:11 (PUBG)
11. Bo kto z ludzi wie, co jest w człowieku oprócz ducha ludzkiego, który w nim [jest]? Tak samo i tego, co jest w Bogu, nikt nie zna, oprócz Ducha Bożego.

Wola (pragnienia)

1Krn 5:26 (PUBG)
26. Wtedy Bóg Izraela pobudził ducha Pula, króla Asyrii, i ducha Tiglat-Pilesera, króla Asyrii, i uprowadził Rubenitów i Gadytów oraz połowę pokolenia Manassesa i zaprowadził ich do Chalach, do Chabor, do Hara i do rzeki Gozan; [są tam] aż do dziś.

Ps 78:8 (BW)
8. Żeby nie byli, jak ojcowie ich, Pokoleniem przekornym i niewiernym, Pokoleniem niestałego serca, Którego duch nie był wierny Bogu.

Kzn 10:4 (PUBG)
4. Jeśli duch władcy powstaje przeciwko tobie, nie opuszczaj swego miejsca, gdyż pokora zapobiega wielkim wykroczeniom.

Mt 26:41 (PE-NT)

41. Czuwajcie i módlcie się, abyście nie ulegli pokusie. Duch wprawdzie jest pełen zapału, ale ciało słabe.

Ga 5:17 (BP)
17. Ciało bowiem żywi pragnienia przeciwne duchowi, duch natomiast pragnie czego innego niż ciało – tak bardzo są sobie przeciwstawne – i dlatego czynicie to, czego nie chcecie.

Duch człowieka źródłem i odbiorcą działania

1Kor 14:14-15 (BT V)
14. Jeśli bowiem modlę się pod wpływem daru języków, duch mój wprawdzie się modli, ale umysł nie odnosi żadnych korzyści.

15. Cóż przeto pozostaje? Będę się modlił duchem, ale będę się też modlił i umysłem; będę śpiewał duchem, będę też śpiewał i umysłem.

1Kor 16:18 (PUBG)
18. Pokrzepili bowiem mego i waszego ducha. Szanujcie więc takich.

2Kor 7:13 (PUBG)
13. Tak więc zostaliśmy pocieszeni waszą pociechą. A jeszcze bardziej uradowaliśmy się radością Tytusa, bo jego duch został pokrzepiony przez was wszystkich.

Wnioski

• modli się
• śpiewa
• docieka, zastanawia się
• poszukuje
• pragnie
• jest obdarzony wiedzą
• może być zgorzkniały, smutny, strwożony, udręczony, zaniepokojony, zagniewany, oburzony, spokojny, rozradowany, ożywiony, nieustępliwy, niewierny