Iz 44:24
24. Tak mówi Jahwe – twój Odkupiciel, Ten, co ukształtował cię [już] w łonie matki: – Ja, Jahwe, wszystko stworzyłem! Ja sam rozpostarłem niebiosa i utwierdziłem ziemię własną swą mocą.
Przywołując powyższy werset, trynitarianie zwracają uwagę na to, iż Bóg Jahwe „sam” stwarzał niebiosa i ziemię. W związku z tym, iż unitarianie „ariańscy” zgadzają się z tezą o uczestnictwie Syna Bożego w procesie stwarzania, więc stawia się ich w obliczu wydawałoby się silnego rozumowania:
a) Jahwe sam stwarzał świat
b) Syn Boży stwarzał świat
c) Wniosek: Syn Boży to Bóg Jahwe
Ten pozornie solidnie wyglądający argument można jednak wytłumaczyć bardzo prosto na przykładzie innych, podobnych fragmentów Biblii. Spójrzmy na dwa poniższe wersety z Psalmów:
Ps 72:18 (BW)
18. Błogosławiony niech będzie Pan, Bóg Izraela, Który sam jeden czyni cuda!Ps 136:4 (BW)
4. Tego, który sam czyni wielkie cuda, Albowiem na wieki trwa łaska jego!
W obu przytoczonych tekstach użyte jest hebrajskie słowo בַּד bad, to samo które znajdujemy w Iz 44:24. Czy jedynie sam Bóg czyni cuda? I tak i nie. Tak, ponieważ On jest przyczyną sprawczą cudów i On udziela mocy do ich czynienia. Nie, ponieważ o innych istotach również jest powiedziane, iż czynią one cuda.1 Czy „tak” i „nie” są z sobą sprzeczne? Bynajmniej. To po prostu dwa inne spojrzenia na tą samą sprawę, które wzajemnie się uzupełniają, a nie wykluczają. Bóg jest źródłem oraz udziela mocy czynienia cudów, zaś ludzie obdarzeni tą mocą i tym darem, pośredniczą w ich dokonaniu.
Kwestia stwarzania wydaje się być analogiczna do poruszonego wyżej problemu cudów. Używając języka akademickiego, moglibyśmy stwierdzić, iż jest tylko jedna jedyna przyczyna pierwsza, bądź przyczyna sprawcza główna – Ojciec. W takim znaczeniu ów Ojciec jest jedynym, który świat stworzył i o takim rodzaju stworzenia jest mowa w Iz 44:24. Syna zaś można utożsamić z przyczyną wtórną, bądź przyczyną sprawczą narzędną – świat powstał poprzez niego, za sprawą Jego pośrednictwa. W tej koncepcji Bóg jest autorem, architektem oraz źródłem stworzenia, Syn zaś wykonawcą korzystającym z dostarczonej mocy do realizacji zadania. To spojrzenie nie jest sprzeczne z logiką, ma swoje biblijne analogie, i co ważniejsze, jest najzupełniej zgodne ze świadectwami Pisma, które jasno nauczają tej właśnie prawdy – wszystko jest „z” Ojca, ale „poprzez” Syna.2
Niektóre przekłady biblijne zawierają na końcu omawianego wersetu dodatkową frazę która w Biblii Warszawskiej brzmi następująco:
Iz 44:24 (BW)
24. Tak mówi Pan, twój Odkupiciel i twój Stwórca jeszcze w łonie matki: Ja jestem Pan, Stwórca wszystkiego, Ja sam rozciągnąłem niebiosa, sam ugruntowałem ziemię – kto był ze mną?
Ta ostatnia część ma w opinii trynitarian wzmacniać przesłanie, że Bóg Jahwe podczas stwarzania był jednak sam w absolutnym znaczeniu tego słowa. Jednakże z innych miejsc Biblii wynika, że nie jest to prawdą. W Księdze Hioba czytamy bowiem:
Hi 38:4-7 (BW)
4. Gdzie byłeś, gdy zakładałem ziemię? Powiedz, jeśli wiesz i rozumiesz.
5. Kto wyznaczył jej rozmiary? Czy wiesz? Albo kto rozciągnął nad nią sznur mierniczy?
6. Na czym są osadzone jej filary albo kto założył jej kamień węgielny?
7. Gdy gwiazdy poranne chórem radośnie się odezwały i okrzyk wydali wszyscy synowie Boży?
W związku z tym, że podczas zakładania ziemi byli obecni aniołowie,3 trudno przypuszczać, by prorok Izajasz ogłaszał coś przeciwnego. Biorąc pod uwagę kontekst, wydaje się, że w drugiej części omawianego wersetu mamy do czynienia z potwierdzeniem tego, iż mowa jest o Bogu JHWH jako o przyczynie sprawczej głównej, architekcie i źródle stworzenia. Przy takim spojrzeniu nie tyle chodziłoby w tej frazie o „fizyczną” obecność przy Bogu innych istot podczas procesu stwarzania, lecz o to, iż nie było nikogo kto pełniłby taką funkcję i rolę w procesie stwarzania jak On.
Przypisy
1 1Kor 12:9, 10.
2 Zob. 1Kor 8:6; Kol 1:15, 16; J 1:1-3; Prz 8:22-31.
3 W sprawie tożsamości „synów Bożych” zob. Hi 1:6; 2:1.
